سوف بافی
بعد از آن که گلیم بافی بر روی ریشه انجام شد، سر آن را زنجیره زده و می توان قالی را از کارگاه باز و بر روی زمین پهن کرد. پس از آن می توان دو سوزن شیرازه را با دو خامه رنگی نخ کرده و سوف را یا در بالا و یا در وسط و یا در پایین گلیم باف انجام می دهند. وسایل مورد نیاز عبارتند از:
دو سوزن
دو شیرازه
دو خامه رنگی
همان طور که گفته شد سوزنهای شیرازه را با خامه های رنگی نخ می کنند و یکی از دو سوزن را از اولین رج گلیم باف سمت چپ یا سمت راست وارد کرده و سوزن دیگر را از زیر گلیم باف از همان محلی که سوزن اول از زیر خارج شده است، داخل می کنیم و دو ریشه جلوتر از سوزنهایی که از روی گلیم درآمده وارد گلیم ساخته و سوزنی که از زیر گلیم درآمده از همان محل سوزن اول این سوزن را داخل می سازند. این حالت یک در میان به صورت بخیه تا انتها ادامه می یابد.لازم است، نخهای متضاد رنگی باشند تا جلوه بیشتری داشته باشند.
ریشه دوزی به صورت گلیم آماده: این نوع گلیم به صورت متری و آماده در بازار به فروش می رسد؛ اما در بعضی موارد امکان دسترسی به آن نیست. به این سبب، شیوه تهیه این نوع گلیم تشریح می شود. از گلیم آماده برای سرعت عمل و سهولت در ریشه دوانی استفاده می گردد. وسایل تهیه گلیم آماده عبارتند از: 1- چکش 2- تعدادی میخ 3- نخ چله متناسب با رجشمار قالی . شیوه آماده سازی گلیم به این صورت است که هشت عدد میخ را 4 تا 4 تا رو به روی هم با فاصله ای به اندازه عرض قالی یا اندکی بیشتر با چکش بر روی زمین تعبیه و می کوبند. سپس، نخ چله را به اولین میخ 4 تا بالایی و اولین میخ 4 تای پایینی گره زده و چله را به دور اولین میخ روبه رویی می گردانند و از همان جا چله را در راستای چله اول حرکت داده و به دور میخ دوم می چرخانند .این عمل را تا میخ چهارم ادامه داده و به سر میخ 4 گره می زنند. سپس، روبه روی این تارهای دوانیده شده با فاصله ای که قرار است به بلندی طول ریشه باشد، از سمت چپ در راستای 4 میخ سمت چپ میخی تعبیه کرده و سر چله را به این میخ وصل و آن را به صورت موازی تا نزدیک تارها می آورند. سپس آن را یک در میان از لا به لای تارها عبور داده، وقتی که به آخرین شد، عکس رد کردن تار در ردیف اول یک در میان داده و دوباره دور میخ اول چرخانده و این کار تا پایان ادامه داده می شود. لازم به یادآوری است که، اگر رجشمار قالی در 7 سانتیمتر تعیین شده باشد، باید تعداد تارها را در 7 سانتیمتر تنیده و بر مبنای رجشمار قالی چله را دواند. به فرض، اگر قالی 30 رج باشد، 60 تار زیر و رو در 7 سانتیمترتنیده شده و بیشتر یا کم تر از این تعداد نباشد. اگر تارهای قالی در 5/6 سانتیمتر کشیده شده است، چله های این گلیم نیز در این محدوده باید تنیده شود.
قالیشویی توحید , قالیشویی در ستارخان
طریقه اتصال گلیم آماده: بعد از تهیه گلیم آن را از میخها جدا و بعد سوزن را مطابق رجشمار قالی با نخ چله کاشان نخ و به صورت حروف S و Z می تابانند. سپس، سوزن را در داخل ردیف گره های قالی و چند رج پایین تر وارد ساخته و در امتداد تار حرکت داده و از لبه قالی خارج می کنند. در ادامه، گلیم آماده را در لبه قالی گذاشته، نخ سوزن شده را به دور اولین لبه گلیم آماده پیچیده و به داخل رج کناری فرستاده می شود و کار مطابق شکل 16 ادامه می یابد.
نوع دوم سوف در قالی : وسایل مورد نیاز2 رشته نخ با رنگهای گوناگون و چاقوی بافت است.همان طور که قالی به کارگاه نصب است می توان دو رشته نخ با رنگهای متفاوت انتخاب کرد و یکی از این دو رشته نخ رنگی را از لابه لای دسته های 3 تایی تار با کمک قلاب بافت حرکت داده و نخ دیگر رنگی را یکی در میان به فاصله 3 تار 3 تار عکس رد شدن رشته قبلی، رد کرد، بهتر است، بعد از این کار سر ریشه را زنجیره زده و بعد دو گره زده شود و نخهای رنگی از تارها بیرون بیاید (شکل شماره 17). لازم به یادآوری است که این نوع سوف را دندان موشی یا زنجیره دو رنگ نیز می گویند.
سوف بافی
بعد از آن که گلیم بافی بر روی ریشه انجام شد، سر آن را زنجیره زده و می توان قالی را از کارگاه باز و بر روی زمین پهن کرد. پس از آن می توان دو سوزن شیرازه را با دو خامه رنگی نخ کرده و سوف را یا در بالا و یا در وسط و یا در پایین گلیم باف انجام می دهند. وسایل مورد نیاز عبارتند از:
دو سوزن
دو شیرازه
دو خامه رنگی
همان طور که گفته شد سوزنهای شیرازه را با خامه های رنگی نخ می کنند و یکی از دو سوزن را از اولین رج گلیم باف سمت چپ یا سمت راست وارد کرده و سوزن دیگر را از زیر گلیم باف از همان محلی که سوزن اول از زیر خارج شده است، داخل می کنیم و دو ریشه جلوتر از سوزنهایی که از روی گلیم درآمده وارد گلیم ساخته و سوزنی که از زیر گلیم درآمده از همان محل سوزن اول این سوزن را داخل می سازند. این حالت یک در میان به صورت بخیه تا انتها ادامه می یابد.لازم است، نخهای متضاد رنگی باشند تا جلوه بیشتری داشته باشند.
ریشه دوزی به صورت گلیم آماده: این نوع گلیم به صورت متری و آماده در بازار به فروش می رسد؛ اما در بعضی موارد امکان دسترسی به آن نیست. به این سبب، شیوه تهیه این نوع گلیم تشریح می شود. از گلیم آماده برای سرعت عمل و سهولت در ریشه دوانی استفاده می گردد. وسایل تهیه گلیم آماده عبارتند از: 1- چکش 2- تعدادی میخ 3- نخ چله متناسب با رجشمار قالی . شیوه آماده سازی گلیم به این صورت است که هشت عدد میخ را 4 تا 4 تا رو به روی هم با فاصله ای به اندازه عرض قالی یا اندکی بیشتر با چکش بر روی زمین تعبیه و می کوبند. سپس، نخ چله را به اولین میخ 4 تا بالایی و اولین میخ 4 تای پایینی گره زده و چله را به دور اولین میخ روبه رویی می گردانند و از همان جا چله را در راستای چله اول حرکت داده و به دور میخ دوم می چرخانند .این عمل را تا میخ چهارم ادامه داده و به سر میخ 4 گره می زنند. سپس، روبه روی این تارهای دوانیده شده با فاصله ای که قرار است به بلندی طول ریشه باشد، از سمت چپ در راستای 4 میخ سمت چپ میخی تعبیه کرده و سر چله را به این میخ وصل و آن را به صورت موازی تا نزدیک تارها می آورند. سپس آن را یک در میان از لا به لای تارها عبور داده، وقتی که به آخرین شد، عکس رد کردن تار در ردیف اول یک در میان داده و دوباره دور میخ اول چرخانده و این کار تا پایان ادامه داده می شود. لازم به یادآوری است که، اگر رجشمار قالی در 7 سانتیمتر تعیین شده باشد، باید تعداد تارها را در 7 سانتیمتر تنیده و بر مبنای رجشمار قالی چله را دواند. به فرض، اگر قالی 30 رج باشد، 60 تار زیر و رو در 7 سانتیمترتنیده شده و بیشتر یا کم تر از این تعداد نباشد. اگر تارهای قالی در 5/6 سانتیمتر کشیده شده است، چله های این گلیم نیز در این محدوده باید تنیده شود.
قالیشویی توحید , قالیشویی در ستارخان
طریقه اتصال گلیم آماده: بعد از تهیه گلیم آن را از میخها جدا و بعد سوزن را مطابق رجشمار قالی با نخ چله کاشان نخ و به صورت حروف S و Z می تابانند. سپس، سوزن را در داخل ردیف گره های قالی و چند رج پایین تر وارد ساخته و در امتداد تار حرکت داده و از لبه قالی خارج می کنند. در ادامه، گلیم آماده را در لبه قالی گذاشته، نخ سوزن شده را به دور اولین لبه گلیم آماده پیچیده و به داخل رج کناری فرستاده می شود و کار مطابق شکل 16 ادامه می یابد.
نوع دوم سوف در قالی : وسایل مورد نیاز2 رشته نخ با رنگهای گوناگون و چاقوی بافت است.همان طور که قالی به کارگاه نصب است می توان دو رشته نخ با رنگهای متفاوت انتخاب کرد و یکی از این دو رشته نخ رنگی را از لابه لای دسته های 3 تایی تار با کمک قلاب بافت حرکت داده و نخ دیگر رنگی را یکی در میان به فاصله 3 تار 3 تار عکس رد شدن رشته قبلی، رد کرد، بهتر است، بعد از این کار سر ریشه را زنجیره زده و بعد دو گره زده شود و نخهای رنگی از تارها بیرون بیاید (شکل شماره 17). لازم به یادآوری است که این نوع سوف را دندان موشی یا زنجیره دو رنگ نیز می گویند.
نخ پنبه به خاطر ویژگی عدم تغیر شکل یافتگی و مقاومت از پشم بهتر است و در بافت قالی به عنوان چله و ساختار پایهای مناسب است. تار و پودهایی که از جنس پنبه هستند از یک طرف ساختار مقاومتری را ایجاد میکنند و از طرف دیگر میتوان بافتی منظم و پیوسته را ایجاد کرد، چون وزن نهایی کار را بهتر تحمل میکنند بدون این که افتادگی یا جاافتادگی بر روی آنها دیده شود که در مقایسه با قالیهای پشمی امتیاز نخ پنبه محسوب میشود. نخ پنبه که به صورت رشتههای نازکی از دانههای آیبیس کوس گسی پیوم Hybsiscus gossy pium به وجود میآیدف در بافتههای خانوادگی با کارگاههای کوچک استفاده نمیشود، زیرا الیافی بسیار کوتاه و زبر دارد که برش زدن و ریسیدن آن از پشم دشوارتر است؛ در گذشته از نخ پنبه در قالیهای خاص و گرانقیمت استفاده میشد. از قرن نوزدهم استفاده از روشهای ریسندگی با دستگاه عمومیت پیدا کرد، به ویچه در میان کسانی که به بازارهای شهری دسترسی داشتند که در آن بازارها نخپنبه به وفور یافت میشد. در ابتدا نخپنبه وارد میشد. به ویژه از هند به خاطر عملکرد شرکتهای تجاری که از سال 1860 فعال بودند و بعدها از سال 1890 نخپنبه ریسیده شده با دستگاه در چین به فراوانی تولید شد. به ویژه در کارگاههای جدید تأسیس شده در شانگهای و بعد از چند دهه این کارگاههای ریسندگی با دستگاه در سرتاسر شرق گسترده شدند و شیوهی ریسندگی سنتی به طور کامل کنار گذاشته شد.
بیشتر نخپنبهی استفاده شده در شرق در هند تولید میشود. هرودوت (106، III) شرح میدهد که هندیها، بافتههایی به دست آمده از آریون اپو سیلو (erion apo xyiu) یعنی پشم درختی را میپوشند؛ کاشت پنبه از هند به کشورهای همجوارش نیز راه یافت و در چین، جنوب شرقی آسیا و همچنین ایران رواج پیدا کرد و مارکوپولو از آن در نوشتههای خود در سفرنامه نام برده است. نخپنبهی ریسیده شده با دست به صورت یک رشتهی کم قطر مقاوم، زبر و تیره است که از کمتر از پنج رشتهی اولیهی به هم پیچیده تشکیل شده است. الیافی که در طبیعت به صورت گلولهای هستند که دانه پنبه را دربرمیگیرد، یعنی به صورت رشتههیا تک یاختهای بوده که از طویل شدن سلولهای گیاهی به وجود آمدهاند. این الیاف در زیر میکروسکوپ به صورت رشتههای ظریف به شکل روبانهای توخالی هستند.
در ریسندگی با دستگاه کمتر از ده رشتهی اولیه پیچیده میشوند. بنابراین آنالیز دقیق ترکیبات الیاف پنبهای بسیار ساده است و شناسایی این مسأله که آیا فرآیند ریسندگی دستی یا با دستگاه بر روی الیاف انجام شده است و نیز در اغلب موارد اطلاعاتی راجع به زمان بافت قالی نیز ارائه میکند. اگر برای چلهی قالی از نخ پنبه استفاده شود به ندرت ممکن است از همان در بافت نیز استفاده شود که این موضوع هم به خاطر تیرگی طبیعی و هم به این علت است که درخشش پشم ترجیح داده میشود و هم به این علت که نخپنبه کشسانی کمتری از پشم دارد. از طرف دیگر برای رنگ کردن آن فرآیندهای مختلف و پیچیدهتری باید صورت گیرد، برخلاف پشم و رنگرزی آن به شیوهی سنتی دشوار است.
قالیشویی توحید قالیشویی در ستارخان
ارائه دهنده خدمات قالیشویی و رفوگری فرش در تهران
معمولاً برای پرز از نخ پنبه استفاده میشود. به ویژه زمانی که در بخشهایی نیاز به رنگ سفید باشد؛ بنابراین از آن در رنگ طبیعی خود استفاده میکنند که بسیار براقتر و روشنتر از پشم است. معمولاً استفاده از نخ پنبه در قالیهای ترکمنستان و هند بسیار رایج است. اخیراً در بافت برخی قالیهای ترک از نوع تجاری، از نوعی نخ پنبه استفاده میشود؛ این الیاف نخ پنبه تحت تأثیر مواد شیمیایی قرار گرف…
مطالب مرتبط :